ผักชีคืออะไร?

ผักชี (Coriandrum sativum L.) เป็นพืชสมุนไพรและเครื่องเทศที่ใช้กันอย่างแพร่หลายทั่วโลก โดยเฉพาะในอาหารไทย จีน อินเดีย และตะวันตก มีชื่อเรียกอื่น ๆ เช่น ผักชีไทย, ผักหอม, ผักชีลาว (เป็นคนละชนิดกับผักชีไทย) ผักชีมีลักษณะเด่นคือกลิ่นหอมเฉพาะตัวที่เกิดจากน้ำมันหอมระเหย และสามารถใช้ประโยชน์ได้ทุกส่วน ทั้งใบ ราก และเมล็ด เป็นพืชล้มลุก อายุสั้น (ประมาณ 45-60 วัน) ลำต้นสูงประมาณ 30-60 เซนติเมตร ใบมีลักษณะเว้าเป็นแฉก สีเขียวสด มีกลิ่นหอม ออกดอกเป็นช่อ สีขาวหรือชมพูอ่อน เมล็ดมีลักษณะกลมเล็ก สีเหลืองน้ำตาล มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว มีรากแก้ว นิยมใช้เป็นเครื่องปรุงรสในอาหาร

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของผักชี

• ผักชีเป็นพืชล้มลุก มีอายุสั้นประมาณ 45-60 วัน
• ลำต้นสูงประมาณ 30-60 เซนติเมตร
• ใบมีลักษณะเว้าเป็นแฉก มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว
• ดอกออกเป็นช่อ มีสีขาวหรือชมพูอ่อน
• ผลมีลักษณะกลมเล็ก เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 3-5 มิลลิเมตร เมื่อแห้งจะแตกออกเป็นสองซีก
• มีรากแก้วที่นิยมใช้เป็นส่วนประกอบของอาหาร

ส่วนต่าง ๆ ของผักชีและประโยชน์

1. ใบ – ใช้เป็นเครื่องปรุง เพิ่มกลิ่นหอม และมีสรรพคุณช่วยขับลม
2. ราก – นิยมใช้โขลกเป็นเครื่องปรุงรส มีฤทธิ์ต้านแบคทีเรียและลดการอักเสบ
3. เมล็ด (Coriander seeds) – ใช้เป็นเครื่องเทศ มีกลิ่นหอมคล้ายเปลือกส้มและพริกไทย
4. น้ำมันหอมระเหยจากเมล็ดผักชี – มีสารสำคัญ เช่น ลินาโลออล (Linalool) ซึ่งมีฤทธิ์ต้านเชื้อราและแบคทีเรีย

คุณค่าทางโภชนาการของผักชี (ต่อ 100 กรัม)

• พลังงาน 23 กิโลแคลอรี
• คาร์โบไฮเดรต 3.67 กรัม
• ไขมัน 0.52 กรัม
• โปรตีน 2.13 กรัม
• ใยอาหาร 2.8 กรัม
• วิตามินซี 27 มิลลิกรัม (ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน)
• วิตามินเอ 6748 IU (ช่วยบำรุงสายตา)
• ธาตุเหล็ก 1.77 มิลลิกรัม (ช่วยป้องกันโรคโลหิตจาง)
• โพแทสเซียม 521 มิลลิกรัม (ช่วยควบคุมความดันโลหิต)

สรรพคุณของผักชีในทางสมุนไพร

1. ช่วยขับลมและบรรเทาอาการท้องอืด – ผักชีช่วยลดแก๊สในกระเพาะอาหาร ทำให้ระบบย่อยอาหารทำงานได้ดีขึ้น
2. ช่วยกระตุ้นการย่อยอาหาร – น้ำมันหอมระเหยจากผักชีช่วยกระตุ้นน้ำย่อย ลดอาการท้องผูก
3. มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ – ผักชีอุดมไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ เช่น ฟลาโวนอยด์ และเบต้าแคโรทีน
4. ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด – มีงานวิจัยพบว่าผักชีสามารถช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้
5. บำรุงหัวใจและลดความดันโลหิต – โพแทสเซียมในผักชีช่วยขยายหลอดเลือด ลดความเสี่ยงโรคหัวใจ
6. ช่วยล้างพิษโลหะหนักในร่างกาย – ผักชีมีคุณสมบัติช่วยกำจัดสารโลหะหนัก เช่น ตะกั่ว ปรอท และสารพิษอื่น ๆ
7. ช่วยบำรุงผิวพรรณ – วิตามินซีในผักชีช่วยเสริมสร้างคอลลาเจน ลดการเกิดริ้วรอย
8. ต้านเชื้อแบคทีเรียและเชื้อรา – มีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียบางชนิดที่เป็นอันตรายต่อร่างกาย
9. ช่วยให้หลับสบาย – กลิ่นของผักชีช่วยให้รู้สึกผ่อนคลาย ลดความเครียดและช่วยให้นอนหลับง่ายขึ้น

การนำผักชีมาใช้ในชีวิตประจำวัน

1. ใช้เป็นเครื่องปรุงและเพิ่มกลิ่นหอมในอาหาร

• นิยมใช้ใน ต้มยำ ต้มจืด น้ำซุป แกงจืด
• เมล็ดผักชีบดใช้เป็น เครื่องเทศ ในอาหารอินเดียและไทย
• รากผักชีโขลกเป็น เครื่องแกง เช่น พริกแกงเขียวหวาน

2. ใช้เป็นสมุนไพร

• ชาผักชี – ต้มน้ำร้อนกับเมล็ดผักชี ช่วยขับลมและบรรเทาอาการแน่นท้อง
• น้ำมันหอมระเหยจากเมล็ดผักชี – ใช้ผสมในเครื่องสำอางและผลิตภัณฑ์ดูแลผิว

3. ใช้เป็นส่วนผสมในผลิตภัณฑ์ดูแลผิวและเสริมความงาม

• ผักชีมีคุณสมบัติต้านการอักเสบและช่วยลดรอยแดงจากสิว
• สามารถนำใบผักชีมาตำและพอกหน้าเพื่อช่วยให้ผิวสดชื่น